Uroczystość w Belwederze odbyła się we współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej. To już dziewiąte takie spotkanie – zorganizowane w siedzibie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. Podczas uroczystości przedstawiciele dwudziestu rodzin bohaterów skazanych na zapomnienie i porzuconych w bezimiennych grobach otrzymali noty identyfikacyjne.
Prezydent RP: Niepodległa Polska wypełnia obowiązek
„W ten sposób niepodległa Polska wypełnia „obowiązek Antygony” względem swoich córek i synów, którzy zapłacili najwyższą cenę własnego życia za pragnienie wolności, za obronę swojej godności, za wierność Ojczyźnie” – napisał Prezydent RP Andrzej Duda do uczestników spotkania.
List Prezydenta odczytał Sekretarz Stanu w Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Wojciech Kolarski.
Biogramy osób zidentyfikowanych z terenu obecnego województwa śląskiego. Wśród nich jest żołnierz podziemia antykomunistycznego urodzony w Marklowicach, drugi z żołnierzy wprawdzie pochodził z powiatu będzińskiego, ale działał na ziemi rybnicko - wodzisławskiej. Pozostali trzej żołnierze zostali pochowani na cmentarzu w Raciborzu.
Antoni Tkocz, pseudonim „Antoś”
Urodził się 14 stycznia 1920 r. w Marklowicach w powiecie wodzisławskim. W latach 1939–1941 przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. Na przełomie maja i czerwca 1946 r. wstąpił do oddziału Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego obejmującej powiat rybnicki, a po rozbiciu jego struktur przeszedł z częścią partyzantów w cieszyńskie do plutonu NSZ „Wędrowiec” Emila Ruśnioka „Gustlika”. Brał udział w akcjach zbrojnych wymierzonych w aparat komunistycznej bezpieki. Po rozbiciu oddziału w lipcu 1946 r. w obławie UB–KBW ukrywał się. Na początku września 1946 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach z 12 grudnia 1946 r. został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci, którą wykonano 22 stycznia 1947 r. w więzieniu w Raciborzu.
Szczątki Antoniego Tkocza zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Henryk Filipecki, pseudonim „Tarzan”
Urodził się 9 sierpnia 1923 r. w Piaskach w powiecie będzińskim. Od maja 1946 r. był żołnierzem oddziału partyzanckiego Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego, obejmującej powiat rybnicki. Następnie został członkiem grupy Pawła Sosny „Tygrysa”, który w lipcu 1946 r. podporządkował się poakowskiej organizacji Pawła Cierpioła „Makopola”. Uczestniczył w szeregu akcji ekspropriacyjnych oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom MO i UB (według zestawienia rybnickiej bezpieki brał udział w 22 akcjach). Tuż po swoim ślubie w kwietniu 1948 r. został aresztowany przez PUBP w Rybniku.
Zbiegł z aresztu i wielokrotnie wymykał się obławom organizowanym przez bezpiekę. W styczniu 1949 r. został ponownie zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku i przekazany do Centralnego Więzienia Śledczego w Raciborzu. Wyrokiem z 15 października 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał „Tarzana” na karę śmierci, którą zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 25 stycznia 1950 r.
Szczątki Henryka Filipeckiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu
Kapral Ryszard Chrzanowski, pseudonim „Kos”
Urodził się 22 marca 1925 r. w Brześciu w powiecie skarżyskim. Od 1941 r. był żołnierzem ZWZ–AK pełniąc służbę między innymi w oddziale Antoniego Hedy „Szarego”. Uczestniczył w licznych akcjach zbrojnych, m.in. w rozbiciu więzienia w Kielcach w sierpniu 1945 r. Po wojnie zagrożony aresztowaniem, w 1946 r. wstąpił do oddziału podporządkowanego Zrzeszeniu „Wolność i Niezawisłość” Wacława Borowca „Niegolewskiego”. Brał udział w akcjach wymierzonych w członków aparatu represji oraz akcjach zaopatrzeniowych. Aresztowany we wrześniu 1947 r. przez funkcjonariuszy PUBP w Końskich, został skazany 20 grudnia tego roku przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi na 10 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 12 lutego 1949 r.
Szczątki Ryszarda Chrzanowskiego zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Henryk Filipecki, pseudonim „Tarzan”
Urodził się 9 sierpnia 1923 r. w Piaskach w powiecie będzińskim. Od maja 1946 r. był żołnierzem oddziału partyzanckiego Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego, obejmującej powiat rybnicki. Następnie został członkiem grupy Pawła Sosny „Tygrysa”, który w lipcu 1946 r. podporządkował się poakowskiej organizacji Pawła Cierpioła „Makopola”. Uczestniczył w szeregu akcji ekspropriacyjnych oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom MO i UB (według zestawienia rybnickiej bezpieki brał udział w 22 akcjach). Tuż po swoim ślubie w kwietniu 1948 r. został aresztowany przez PUBP w Rybniku.
Zbiegł z aresztu i wielokrotnie wymykał się obławom organizowanym przez bezpiekę. W styczniu 1949 r. został ponownie zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku i przekazany do Centralnego Więzienia Śledczego w Raciborzu. Wyrokiem z 15 października 1949 r. Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach skazał „Tarzana” na karę śmierci, którą zamieniono na 15 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 25 stycznia 1950 r.
Szczątki Henryka Filipeckiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Ireneusz Kiwacz, pseudonim „Komar”
Urodził się 4 maja 1929 r. w Kruszynie w powiecie częstochowskim. Od czerwca 1944 r. był harcerzem miejscowej komórki Szarych Szeregów. W lipcu 1949 r. wstąpił do oddziału zbrojnego Stanisława Serwy pod nazwą „Wolność i Niepodległość”, działającego na terenie powiatów: radomszczańskiego, częstochowskiego i nowotarskiego. Uczestniczył w akcjach ekspropriacyjnych oraz wymierzonych przeciwko funkcjonariuszom aparatu represji. W listopadzie 1949 r., wraz ze swoim dowódcą, w trakcie próby przedostania się do Europy Zachodniej został aresztowany przez funkcjonariuszy PUBP w Jaworze i przekazany do WUBP w Łodzi. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi z 19 czerwca 1950 r. został skazany na karę śmierci, którą wykonano 10 października 1950 r. w więzieniu przy ul. Sterlinga w Łodzi.
Szczątki Ireneusza Kiwacza zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym „Doły” przy ul. Smutnej w Łodzi.
Marian Kostępski
Urodził się 15 maja 1923 r. w Zawadzie w powiecie sandomierskim. Od lutego do marca 1949 r. współpracował z organizacją antykomunistyczną Legion Czarnego Lwa Władysława Pezdy „Grubego Władka”, udzielając informacji o ruchach jednostek UB i MO oraz przechowując broń. Został zatrzymany przez PUBP w Sandomierzu w marcu 1949 r. i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Kielcach z 19 maja 1949 r. skazany na 5 lat pozbawienia wolności. Zmarł w więzieniu w Raciborzu 8 maja 1952 r.
Szczątki Mariana Kostępskiego zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Jan Kwak
Urodził się 19 marca 1904 r. w Józefowie w powiecie opoczyńskim. Od marca 1945 r. ukrywał broń i amunicję partyzancką z czasów okupacji niemieckiej, którą wydał w maju 1947 r. żołnierzom podziemia antykomunistycznego. W styczniu 1948 r. został zatrzymany przez PUBP w Końskich na skutek prowokacji bezpieki. Wojskowy Sąd Rejonowy w Łodzi wyrokiem z 20 kwietnia 1948 r. skazał Jana Kwaka na 7 lat pozbawienia wolności. Zmarł 1 czerwca 1951 r. w więzieniu w Raciborzu.
Szczątki Jana Kwaka zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Stanisław Serwa, pseudonim „Płomień”
Urodził się 4 maja 1931 r. w Kruszynie w powiecie częstochowskim. W okresie okupacji niemieckiej był harcerzem Szarych Szeregów na terenie powiatu radomszczańskiego. W listopadzie 1947 r. wyjechał na Ziemie Odzyskane, w okolice Żar, jednak w marcu 1948 r. powrócił w rodzinne strony. W lipcu tego samego roku rozpoczął współpracę z organizacją podziemną „Wolność i Niezawisłość”. W październiku 1948 r., utworzył własną grupę antykomunistyczną pod nazwą „Wolność i Niepodległość”, która działała na terenie powiatów: radomszczańskiego, częstochowskiego i nowotarskiego. Organizacja ta przeprowadziła kilkanaście akcji ekspropriacyjnych oraz wymierzonych w funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. Drukowała również ulotki o treści antykomunistycznej.
W listopadzie 1949 r., w trakcie próby przedostania się do Europy zachodniej, został aresztowany wraz z Ireneuszem Kiwaczem przez funkcjonariuszy PUBP w Jaworze i przekazany do WUBP w Łodzi. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi z 19 czerwca 1950 r. Stanisław Serwa został skazany na karę śmierci, którą wykonano 10 października 1950 r. w więzieniu przy ul. Sterlinga w Łodzi.
Szczątki Stanisława Serwy zostały odnalezione w listopadzie 2020 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu komunalnym „Doły” przy ul. Smutnej w Łodzi.
Antoni Tkocz, pseudonim „Antoś”
Urodził się 14 stycznia 1920 r. w Marklowicach w powiecie wodzisławskim. W latach 1939–1941 przebywał na robotach przymusowych w Niemczech. Na przełomie maja i czerwca 1946 r. wstąpił do oddziału Pawła Góreckiego „Hanysa” Komendy Powiatu „Leśniczówka” Konspiracyjnego Wojska Polskiego obejmującej powiat rybnicki, a po rozbiciu jego struktur przeszedł z częścią partyzantów w cieszyńskie do plutonu NSZ „Wędrowiec” Emila Ruśnioka „Gustlika”. Brał udział w akcjach zbrojnych wymierzonych w aparat komunistycznej bezpieki. Po rozbiciu oddziału w lipcu 1946 r. w obławie UB–KBW ukrywał się. Na początku września 1946 r. został zatrzymany przez funkcjonariuszy PUBP w Rybniku. Wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Katowicach z 12 grudnia 1946 r. został skazany w trybie doraźnym na karę śmierci, którą wykonano 22 stycznia 1947 r. w więzieniu w Raciborzu.
Szczątki Antoniego Tkocza zostały odnalezione w czerwcu 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez Instytut Pamięci Narodowej na cmentarzu parafialnym Jeruzalem w Raciborzu.
Ofiary terroru komunistycznego
Szacuje się, że wskutek terroru komunistycznego w latach 1944–1956 w Polsce śmierć poniosło ponad pięćdziesiąt tysięcy osób, straconych na mocy wyroków sądowych, zamordowanych i zmarłych w siedzibach Urzędów Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, więzieniach i obozach, zabitych w walce lub w trakcie działań pacyfikacyjnych. Znaczną część ofiar stanowili żołnierze podziemia niepodległościowego. Ich ciała grzebano w utajnionych i w większości nieznanych do dziś miejscach.
Wciąż nie wiemy, np. gdzie spoczywają zdradziecko zamordowani przez komunistyczne służby w 1947 roku komendant Inspektoratu Rybnik AK kpt. Paweł Cierpioł ps. Makopol i ppor. Antoni Staier ps.„Lew”. Ustalono tylko, że obaj zginęli podczas próby przekroczenia granicy, w zasadzce przygotowanej przez funkcjonariuszy UB w Sudetach w okolicach Wałbrzycha. Całą akcję przerzutu przez granicę spreparowało UB, a w późniejszej dokumentacji podano, że Paweł Cierpioł i Antoni Staier zostali zastrzeleni „przy usiłowaniu ucieczki za granicę”. Bliscy obu żołnierzy podziemia antyhitlerowskiego i antykomunistycznego wierzą, że odnajdzie się miejsce pochówku obu bohaterów.
Odnalezieniem i identyfikacją ofiar systemów totalitarnych i czystek etnicznych zajmuje się Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN. W ramach prac poszukiwawczych odnajdowane są też szczątki ofiar totalitaryzmu niemieckiego – żołnierzy wojny obronnej 1939 roku oraz żołnierzy ugrupowań partyzanckich czasu okupacji niemieckiej w Polsce.
Od 2016 roku łącznie udało się zidentyfikować ponad 240 osób – poległych w walce i zamordowanych przez hitlerowskich i sowieckich najeźdźców, skazanych na śmierć przez komunistyczne sądy, zamęczonych w śledztwach i ciężkich więzieniach.
Nie przeocz
Zobacz także
Musisz to wiedzieć
Dziennik Zachodni / Wielki Piątek
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?